Toneelschrijver, waar theater tot leven komt.
Kleuren gebruiken,
op het toneel en in het theater.
Wanneer je naar een toneelvoorstelling kijkt wordt je meegenomen doorheen een wervelwind aan emoties. Je leeft mee met de personages, wanneer het verhaal triestig wordt voel je je droevig, wanneer het spannend wordt ga je op het puntje van je stoel zitten. De sfeer die er tijdens een toneelvoorstelling hangt is te wijten aan een aantal elementen. Natuurlijk zijn de acteerprestaties tijdens een voorstelling van groot belang, maar er zijn ook een aantal andere zaken die bijdragen aan het overbrengen van de juiste sfeer. De muziek en geluiden die te horen zijn tijdens een voorstelling, het decor, de kostuums en het licht maken dat een toneelvoorstelling de juiste sfeer opwekt. En een belangrijk gegeven om deze elementen doeltreffend in te zetten is het gebruik van de juiste kleuren.
Lees ook! Hoe maak en ontwerp je een decor?
Het belang van de juiste kleuren
Er bestaan enorm veel verschillende kleuren, en bij iedere kleur zijn er nog meer schakeringen te onderscheiden dat maakt dat het kiezen van de juiste kleuren voor decor, kostuum of belichting een bijzonder moeilijke klus kan zijn. Bij een decor zul je op zoek gaan naar de juiste verftint of het juiste behangpapier, maar ook de rekwisieten en decoraankleding zullen mee de sfeer gaan bepalen. Bij het kiezen van de kostuums zal de kleur ook een belangrijke rol spelen, er wordt rekening gehouden met het decor waarin de acteurs zich zullen verplaatsen en met het feit dat alles één mooi geheel vormt, of wanneer dit de bedoeling is er juist geen mooi geheel gevormd wordt. Ook bij het gebruik van theaterbelichting wordt er bij de keuze van kleuren niet over één nacht ijs gegaan. Zo zal een lichtplan waarin de verschillende kleuren optimaal ingezet worden ervoor zorgen dat de sfeer op het podium opvallend of juist subtiel kan gewijzigd worden met het veranderen van een lichtstand.
Lees ook! Theaterbelichting, een onmisbaar ingrediënt.
​Schilderen met licht
Kleurenroos van Itten
Alle verschillende kleuren die er bestaan komen voort uit drie basiskleuren die ook wel primaire kleuren worden genoemd. Welke deze basiskleuren nu precies zijn hangt af van welk mengsysteem je gaat gebruiken. Bij de schilderkunst wordt voornamelijk aangenomen dat de basiskleuren Rood, geel en blauw zijn. Door deze kleuren te gaan mengen ontstaan er secundaire en tertiaire kleuren. Zo is het algemeen geweten dat geel en blauw een groene kleur zal opleveren, rood en geel een oranje kleur zal geven en rood en blauw een paarse kleur zal worden. Dit mengsysteem wordt ook de kleurenroos van Itten genoemd.
​
Subtractief mengen
Bij het machinaal mengen van verf of in de grafische sector wordt er gebruik gemaakt van het zogenaamde subtractief mengen. Bij deze mengvorm worden cyaan, magenta en geel als basiskleuren genomen. Bij een kleurenprinter zie je daarom ook vaak CMYK op de cartridges staan omdat hier de basiskleuren Cyaan, Magenta, Yellow worden gebruikt en er hieraan nog zwarte inkt is toegevoegd die benoemd wordt als Key.
​
Additief mengsysteem
Het mengsysteem dat echter in de theaterbelichting wordt gebruikt is het additief mengsysteem. Hier worden Rood, groen en blauw beschouwd als de basiskleuren. Wanneer licht in deze kleuren wordt samengevoegd zullen er andere kleuren ontstaan. Zo zal Rood en groen licht uitkomen in geel licht. Rood en blauw licht een paars licht voortbrengen en Groen en blauw in een Cyaan kleur uitmonden. Deze kennis stelt je in staat om met belichting in enkele basiskleuren verschillende kleuren te creëren.
Soorten filters
Om de theaterbelichting de juiste kleuren te geven bestaan er verschillende methoden, de meest eenvoudige methode is om voor de theaterspot een hittebestendige filter te plaatsen. Deze filters heb je in ontelbare kleurschakeringen, en kan je uitzoeken door middel van staalwaaiers die je bij de fabrikant kan verkrijgen. Voor een ACP-spot kunnen er grote glazen filters geplaatst worden, deze filters bestaan in de basiskleuren en kunnen met de juiste mengtechniek secundaire kleuren opleveren. De komst van intelligent en bewegend LED-licht heeft er voor gezorgd dat met één bepaalde spot vrijwel elke kleur kan bereikt worden. Deze RGB-spots maken gebruik van de drie basiskleuren die door de juiste aansturing alle kleuren kunnen projecteren.
Â
Psychologie achter de kleuren
Wanneer je sfeer wil overbrengen met kleur is het belangrijk om te weten welke emoties een bepaalde kleur kunnen oproepen. Zo onderscheiden we onder andere warme en koude kleuren, stel je voor dat een gezellige scène waarin alles goed loopt plots wordt verstoord door vreselijk nieuws, in dit geval kan de belichting op heel subtiele manier kouder worden om zo, haast onopgemerkt het publiek nog meer mee te sleuren in deze emotie. Hieronder kan je lezen welke emoties bepaalde kleuren kunnen oproepen, niet alle kleuren zijn echter even geschikt om in de theaterbelichting te gebruiken, maar zoals hierboven al aangehaald zijn de kleur van decor en kledij ook belangrijke sfeermakers.
Â
Wit
Wit is een heldere kleur die vaak wordt geassocieerd met proper, hygiënisch, steriel. Deze kleur komt ook het dichtst in de buurt van het daglicht. Dit maakt wel dat wit minder geschikt is voor sfeerverlichting.
Â
Rood
Rood is een warme intense kleur die hevige emoties kan oproepen. Het is een passionele kleur die vaak ook voor opwinding kan zorgen. Rood is eveneens de meest zichtbare kleur voor het menselijk oog, daarom ook dat ze vaak gebruikt wordt bij waarschuwingssignalen.
Â
Blauw
Blauw is een kleur die aan de ene kant rust en kalmte uitstraalt, maar ook een zakelijke koude afstandelijke kleur.
Â
Groen
Groen is de kleur van de natuur, ze kan rust en kalmte brengen en nervositeit verminderen. Groen is echter ook een giftige kleur die voor gevaar of onenigheid kan staan.
Â
Geel
Geel is de kleur van de zon en wordt daarom geassocieerd met geluk, blijdschap, vrijheid. Geel is eveneens ook een erg felle kleur en kan daarom ook dienen als waarschuwing, denk maar aan een giftige fluo-gele pijlgifkikker.
Â
Oranje
Oranje is de mengvorm van rood en geel, deze kleur staat dan ook voor warme, blije gevoelens en energie. Een kleur waar mensen vrolijk van worden.
Â
Paars
Paars is de combinatie van rood en blauw. Het is een kleur die macht, rijkdom, mysterie en magie oproept. Niet voor niets is paars ook een kleur die vaak met de adel wordt geassocieerd. Bij jonge kinderen is paars vaak de lievelingskleur. Paars is echter ook een kleur die in de natuur amper voorkomt, daarom wordt deze kleur ook wel als kunstmatig ervaren.
Â
Roze
Roze wordt vaak beschouwd als de meest vrouwelijke kleur, ze staat dan ook voor liefde, passie en zorg. Verder straalt deze kleur ook comfort, rust, positiviteit en vertrouwen uit.
Â
Met deze wetenschap ben je in staat om door middel van kleurgebruik de sfeer van een toneelstuk nog beter over te brengen, onthoudt echter wel dat subtiliteit vaak het efficiëntste werkt.