Toneelschrijver, waar theater tot leven komt.
Keelpijn verhelpen, buikademhaling,
en andere tips om je verstaanbaar te maken op het toneel.
Buikademhaling
Voorkomen is beter dan genezen, daarom besteed ik hier even aandacht aan het juist gebruik van je stem. Je stem juist gebruiken begint bij het leren ademen, hoezo leren ademen? Ik adem al heel mijn leven. Dat is ook zo, maar heb je er ooit al op gelet hoe je ademt?
Een klein testje, adem een aantal keren diep in en uit…Goed zo, doe dit nu opnieuw en let er nu op of je schouders bij het in- en uitademen op en neer bewegen. Doen ze dit, dan zul je waarschijnlijk te hoog en oppervlakkig ademen. Het nadeel hiervan is dat je minder lucht kan verplaatsen om een zin te vormen en je dus ook vaker zal moeten ademhalen.
Wanneer je tegen het einde van een zin aan het einde van je adem geraakt heb je mogelijks de neiging om sneller te gaan praten en ook meer spanning te gaan zetten op je stembanden. Je kan het al raden spanning zetten op je stemband is nooit goed, en zal er ook voor zorgen dat je stem sneller vermoeid geraakt, niet echt ideaal als je een avond lang luidop moet praten voor een volle zaal.
Een correcte manier van ademen is dus essentieel, de beste manier om te ademen is een lage ontspannen buikademhaling. Hoe leer je nu deze buikademhaling?
De gemakkelijkste manier om deze buikademhaling te voelen is door op je rug te gaan liggen en in te ademen langs je neus en uit te ademen door je mond. Wanneer je nu je hand op je buik legt zul je voelen dat deze omhooggaat tijdens het inademen en terug omlaaggaat bij het uitademen.
Deze techniek wordt ook vaak gebruikt bij het mediteren, het is dus een ontspannende manier van ademen waar je rustig van wordt. Wanneer je nu bij het uitademen de uitgaande lucht langs je stembanden laat gaan zul je op een ontspannen manier klanken kunnen vormen. Als je deze ademhalingstechniek ook in je dagelijkse leven gaat toepassen zul je merken dat je stemgebruik veel beter zal verlopen en je ook langer zal kunnen spreken zonder je stem te vermoeien.
Ademsteun
Wil je nog meer controle over je ademhaling, wat je bijvoorbeeld kan gebruiken bij het zingen dan is het oefenen op de ademsteun een must.
Maar wat is die ademsteun nu precies? Het middenrif is een belangrijke speler in het regelen van je ademhaling, deze grote spier die vastzit aan je longen regelt volledig automatisch de ademhaling. Door zich achtereenvolgens uit te rekken en daarna weer te ontspannen. Bij het inademen spant het middenrif zich op en bij het uitademen ontspant het middenrif zich waarbij de lucht kan weglopen. Je kan het een beetje vergelijken met het opblazen van een ballon, als er lucht in de ballon zit kan je door twee vingers op te spannen rond de ballonhals de lucht in de ballon houden, door langzaamaan de spanning te lossen gaat er naar gelang hoeveel ruimte je geeft meer of minder lucht uit de ballon lopen. Je kan dus door je middenrif te leren controleren bepalen hoeveel lucht je uitademt. En dus ook langer spreken of zingen in één uitademing. Het klinkt allemaal erg eenvoudig, maar hoe kan je nu dit middenrif leren controleren?
Om te kunnen voelen hoe je ademsteun werkt kan je je handen ter hoogte van je onderste ribben leggen en voelen hoe bij een uitademing je ribben naar binnen bewegen en bij een inademing naar buiten. Je ribben kunnen met andere woorden je middenrif controleren. Hoe langer je in staat bent om je ribben breed te houden, hoe langer je ook kan uitademen.
Er zijn drie spiergroepen die je kunnen helpen om je ribben breed te houden. Je rugspieren, je lage buikspieren en je lendenspieren kunnen je helpen om je ribben breed te houden en dus ook je middenrif te controleren. Wanneer je na een inademing langzaam je navel naar binnen trekt en zo spanning zet op je buikspieren en tegelijkertijd spanning zet op je rug- en lendenspieren zul je je ribben langer breed kunnen houden en je middenrif onder controle kunnen houden. Dit zul je wellicht niet van de eerste keer lukken, maar oefening baart kunst.
Uiteraard is een techniek aanleren aan de hand van een tekst niet eenvoudig, wil je professionele hulp bij het aanleren van de ademsteun dan kan je steeds beroep doen op een stemcoach of zangdocent.
Iedere muzikant heeft zijn eigen instrument, zo heeft een drummer een drumstel, een violist een viool. Wat iedere muzikant gemeen heeft is dat ze allemaal bijzonder zorg zullen dragen voor hun kostbaarste bezit, hun instrument. Je zult misschien denken dat een acteur het zonder instrument moet zien te redden, maar niets is minder waar. Een acteur heeft zijn instrument namelijk steeds bij zich, gebruikt het dagelijks en moet er ook extra voor zorgen. De stem is het instrument van een acteur, en meteen ook zijn belangrijkste wapen, hoe kan je een publiek meenemen in een verhaal als je stem hen niet voldoende kan bereiken. Uiteraard zijn er vormen van theater waar de stem van ondergeschikt belang is, denk maar aan bewegingstheater, maar voor het grootste deel is de stem en het juist gebruiken hiervan een noodzaak. Op deze pagina vind je een hoop tips die je zullen helpen je stem juist te gebruiken en hoe je je stem kan verzorgen bij keelpijn, keelontsteking en andere kwaaltjes die het gebruik van je stem kunnen bemoeilijken.
Je stem opwarmen
Je stembanden bestaan uit stemplooien, de stemspier en bekerkraakbeentjes. Net zoals elke spier doe je er goed aan om deze op te warmen voor je ze intensief gaat gebruiken. Om je stem op te warmen bestaan er verschillende oefeningen en methodes, een aantal van deze methodes vind je terug elders op deze website.
Â
Keelpijn, de nachtmerrie voor een acteur
Je kent het gevoel mogelijk wel, je moet op een dag een belangrijke toneelvoorstelling spelen, maar wanneer je ‘s morgens uit je bent komt is het daar, een verschrikkelijke keelpijn. De paniek slaat toe want, kan ik vanavond wel optreden? Hieronder vind je een aantal dingen die je kan doen bij keelpijn.
Rust
De minst populaire maatregel bij acteurs is je stem laten rusten, enkele dagen zelfs, dit houdt dan ook meteen in dat je die voorstelling aan je laat voorbijgaan. Heb je een understudy die in jouw plaats de rol kan spelen, maak je dan geen zorgen en zorg ervoor dat je eerst zelf beter wordt, je stem zal je hiervoor dankbaar zijn.Â
Zorg goed voor jezelf
In de meeste gevallen is keelpijn een onaangenaam iets wat wordt veroorzaakt door een verkoudheidsvirus, het goede nieuws is dat dit meestal na een week vanzelf weer overgaat. Het slechte nieuws is dat keelpijn flink vervelend kan zijn, praten en slikken worden in sommige gevallen een echte marteling. Met keelpijn hoef je doorgaans niet naar de dokter te gaan, uitzieken is de boodschap.
Antibiotica zijn in de meeste gevallen behoorlijk zinloos aangezien keelpijn het vaakst wordt veroorzaakt door een virus, en antibiotica heeft enkel zin bij bacteriële infecties. Maar wat kan je dan wel doen?
Een waterijsje eten kan de pijn een beetje doen verzachten en het geeft ook een aangenaam gevoel tegen dat branderige jeukende gevoel in je keel dat vaak uitstraalt tot aan je oren.
Gorgelen met een zoutoplossing of andere gorgeldrankjes kan de pijn ook verlichten. Een zuigtablet met of zonder lidocaïne kan de pijn eveneens wat verlichten, deze vind je zowel bij de kruidenier als in de apotheek.
En dan komen we aan de belangrijkste tip en dat is hydrateren! Zorg ervoor dat je stem gehydrateerd blijft, drink voldoende water of thee. Thee met honing is een absolute aanrader in geval van keelpijn.
​
Wat als de keelpijn erger wordt of niet overgaat.
Wanneer de tips hierboven geen oplossing bieden kan je overwegen om met medicatie te starten. Een paracetamol brengt vaak al snel verlichting van de pijn, in uiterste nood kan je overwegen om een iets sterkere pijnstiller te nemen, maar doe dit nooit zonder advies van je huisarts. En dan zijn we aangekomen bij het laatste toevluchtsoord, waar je indien de keelpijn langer dan een week blijft aanhouden of zo erg is dat het praten en slikken onmogelijk maakt ook absoluut gebruik van moet maken en dat is de huisarts, zij kunnen dan kijken of een meer gespecialiseerde behandeling nodig is, antibiotica heeft nogmaals in de meeste gevallen geen zin, ook niet wanneer de keelpijn toch een bacteriële oorzaak heeft, de keelpijn gaat namelijk zonder antibiotica meestal even snel weg als met. Maar de medicijnen kunnen wel voorkomen dat de infectie zich uitbreid in je lichaam of dat je andere mensen besmet.
Bij het gebruik van medicatie is het steeds belangrijk het advies van een geneesheer in te winnen, langdurig gebruik van medicatie kan schadelijk zijn voor de gezondheid.